DE CITROËN CX: 50 JAAR AUTOMOBIELE UITMUNTENDHEID EN VOORUITGANG
De Citroën CX was in 1974 de opvolger van de DS – die zelf de legendarische Traction Avant had opgevolgd – en wordt nog steeds herinnerd als hét iconische Citroën-model van de jaren zeventig en tachtig. Net als zijn prestigieuze voorgangers voorzag Citroën de CX van talrijke innovaties, waardoor de auto uitzonderlijke kwaliteiten bezat en waarmee hij zich ook in 2024 nog onderscheidt. Met zijn unieke styling heeft de CX een elegante, aerodynamische uitstraling en is hij direct herkenbaar. In de zomer van 1989 werd de CX vervangen door de XM, maar de CX Break bleef nog tot de zomer van 1991 in productie.
OPTIMAAL PROFITEREN VAN DE VOORUITGANG
De officiële introductie van de Citroën CX vond plaats op 28 augustus 1974. Op de Autosalon van Parijs in oktober daarop trok de CX 2000 bijzonder veel aandacht. De CX nam van zijn voorgangers de voorwielaandrijving, de hydropneumatische vering en het sterk bekrachtigde, dubbele remsysteem over – inmiddels essentiële ingrediënten van het imago van Citroën. De nieuwkomer was echter ook van een aantal innovaties voorzien. De dwarsgeplaatste viercilindermotor is vóór de vooras gemonteerd en voorover gekanteld om de gewichtsverdeling en wegligging te optimaliseren. Voor maximaal comfort is de zelfdragende carrosserie op een onderframe gemonteerd met zestien elastische verbindingen die geluid en trillingen van de voor- en achterwielophanging, de motor en de versnellingsbak isoleren.
De typenaam CX verwijst naar de bijzonder aerodynamische vorm van de auto. Maar ook het interieur is het resultaat van diepgaande studies. Vooral kenmerkend is het maanvormige instrumentenpaneel, dat vóór het dashboard lijkt te zweven. Ook ergonomie en passieve veiligheid zijn niet vergeten. Allereerst zijn alle essentiële functies – de knoppen voor de koplampen, richtingaanwijzers, ruitenwisser en claxon – te bedienen zonder dat de bestuurder de handen van het stuur neemt. Er zijn geen scherpe uitsteeksels in het interieur en alle materialen zijn bijzonder slijtvast. Een andere innovatie in 1974 waren de oprolbare veiligheidsgordels voorin.
De kwaliteiten van de Citroën CX bleven niet onopgemerkt en op 29 januari 1975 riep de Europese autopers de Citroën CX uit tot Auto van het Jaar 1975. Vanaf juli 1975 kreeg de CX de beroemde Diravi-stuurbekrachtiging uit de SM. Dit bijzondere type bekrachtiging – met snelheidsafhankelijke servo-ondersteuning – zorgde op elke snelheid voor uitzonderlijk gemakkelijke besturing, ongeacht of de weg droog, nat of besneeuwd was.
VOORTDURENDE INNOVATIE
Citroën bleef de CX doorontwikkelen en voorzag hem van innovaties en technische oplossingen die een halve eeuw later de norm in de auto-industrie zijn. Enkele voorbeelden:
1975: airconditioning, elektrisch bedienbare ruiten in alle portieren, van binnenuit bedienbare buitenspiegels, mistlampen achter.
1976: semi-automatische versnellingsbak.
1977: benzinemotor met brandstofinspuiting, vijfversnellingsbak, elektrisch bedienbaar schuifdak, transistorgestuurde elektronische ontsteking.
1978: veiligheidsgordels achterin, automatische elektromagnetische deurvergrendeling.
1979: controle oliepeil in dashboard.
1980: ruitensproeiersysteem in ruitenwisser geïntegreerd, econometer om brandstof te besparen.
1981: laagprofielbanden, cruise control.
1982: centrale vergrendeling incl. kofferklep en tankklep.
1983: turbodieselmotor, automatische temperatuurregeling in het interieur.
1984: turbobenzinemotor met brandstofinjectie.
1985: remmen met ABS, ijsdetectie, melding defecte lamp, waarschuwing geopend portier, elektrisch bedienbare en verwarmde buitenspiegels met getint glas, geluidssignaal bij aanzetten verlichting, centrale vergrendeling via infrarood-afstandsbediening met activering van interieurverlichting.
1986: automatische achterruitontdooier.
1987: turbodieselmotor met lucht-luchtwarmtewisselaar, gecodeerde startonderbreker.
ESSENTIËLE MODELLEN
De Citroën CX bood een rijk assortiment uitvoeringen en motoren. Sommige versies maakten extra indruk, zowel vanwege hun karakter als vanwege hun exclusiviteit en kwaliteiten.
Citroën CX 2000
De CX verscheen als CX 2000 en trok veel bekijks op de Citroën-stand op de Autosalon van Parijs in 1974. Dit model werd aangedreven door een viercilindermotor van 1.985 cm3 met een vermogen van 75 kW (102 pk). De Citroën CX 2200 verscheen in januari 1975 en de CX 2400 in juli 1976. De CX 2000 werd in juli 1979 opgevolgd door de Citroën CX Reflex en CX Athena, met een nieuwe, lichtmetalen 2,0-liter motor met bovenliggende nokkenas.
Citroën CX Prestige
De CX bleek, net als de Traction Avant en de DS, populair bij hoogwaardigheidsbekleders. Burgemeesters van grote steden, parlementsleden, ministers, politici, de premier en de president van Frankrijk waardeerden zijn elegantie, comfort en veiligheid. Daarom introduceerde Citroën in februari 1976 voor deze belangrijke klantenkring de CX Prestige. Die bood meer ruimte op de achterbank dankzij een 25 cm langere wielbasis en was voorzien van de krachtigste benzinemotor. In november 1979 introduceerde Citroën een versie met een dieselmotor, de CX Limousine, met het CX Super-uitrustingsniveau.
Citroën CX Diesel en CX Turbodiesel
In december 1975 kwam een dieselversie van de CX 2200 op de markt. Vanaf april 1983 monteerde het een turbo en in maart 1987 bereikte de CX turbodiesel zijn hoogtepunt met de CX 25 TRD Turbo 2, voorzien van een nieuwe 2.500 cm3 dieselmotor die 88 kW (120 pk) leverde in plaats van 70 kW (95 pk) en goed was voor een topsnelheid van 195 km/u!
Citroën CX Break, Family en Business
Het vlaggenschip van de CX-vloot is de Break die in januari 1976 verscheen. Met een bagageruimte van 2,03 m3 met neergeklapte achterbank, bood de stationwagen dezelfde kwaliteiten op het gebied van comfort en wegligging als de ‘berline’. In oktober 1976 werd een versie geïntroduceerd met een derde zitrij en maar liefst acht zitplaatsen. In 1984 verscheen de CX Enterprise met twee zitplaatsen en geblindeerde achterportieren – de enige bedrijfsautovariant van de CX Break. Dit model bood een ongekend lange laadvloer en was leverbaar met benzine- en dieselmotoren.
Citroën CX GTI, CX GTI Turbo en CX GTI Turbo 2
In mei 1977 introduceerde Citroën de CX GTI met een 2.347 cm3 benzinemotor met brandstofinjectie, gekoppeld aan een vijfversnellingsbak. Met een vermogen van 94 kW (128 pk) haalde de GTI een topsnelheid van 189 km/u. Deze versie was te herkennen aan de matzwarte raamlijsten, lichtmetalen wielen (oorspronkelijk een optie), mistlampen, voorspoiler en speciale badges. In oktober 1984 lanceerde Citroën de CX GTI Turbo met een 2.500 cm3 turbomotor met een vermogen, goed voor een topsnelheid van 220 km/u! Die werd in juli 1986 omgedoopt tot CX GTI Turbo 2 met de toevoeging van een lucht-luchtinlaatwisselaar. Daarmee daalde het brandstofverbruik aanzienlijk en nam de topsnelheid toe tot 223 km/u.
CX IN DE AUTOSPORT
Citroën zette de CX al snel in voor de autosport. Eind 1975 namen drie exemplaren van de CX 2200 deel aan de rally-raid Abidjan-Nice. Na 9.246 kilometer door modder en zand en over stenen en wasbordprofielen bereikten de drie Citroëns de finish als vierde, vijfde en zesde in de klasse van tweewielaangedreven auto’s. Door zijn robuustheid en hydropneumatische vering bleek de CX zeer geschikt voor Afrikaanse langeafstandsrally’s.
De Citroën CX won ereplaatsen in allerlei (langeafstands-)rally’s. Legendarisch is de prestatie van de CX tijdens de negende Tour Automobile du Sénégal van 1977. Dertig auto’s gingen van start, waaronder vijf CX’en. In de verstikkende hitte tijdens de 3.000 kilometer lange en zware rally bereikten slechts zeven auto's de finish: de vijf CX'en eindigden als eerste, voor de resterende twee auto’s van andere merken.
Ook de Rally Parijs-Dakar zorgde dat de CX een legende werd in de rally-raids. In het najaar van 1979 stelde Citroën onder meer een CX 2400 GTI beschikbaar aan de organisatie, voor de verkenning van de tweede editie van de rally-raid. De auto maakte indruk met zijn kwaliteiten op alle soorten moeilijk terrein en werd een jaar later opnieuw ingezet. In 1981 finishte een fabrieks-CX 2400 GTI de rally als zestiende, als eerste tweewielaangedreven auto en vóór de meeste veel krachtigere 4x4’s. Nog meer media-aandacht kreeg de CX die was ingeschreven door Citroën België en werd bestuurd door Jacky Ickx, destijds viervoudig winnaar van de 24 uur van Le Mans, met de beroemde Franse acteur Claude Brasseur als navigator. Ickx won de ene na de andere etappe en streed mee om de overwinning in de rally. In de voorlaatste etappe viel hij echter uit na een zware crash.
Eveneens in 1981 vond in het kader van de Grand Prix van Dubai de Citroen CX Celebrity Race plaats. Citroën vertrouwde zestien exemplaren van de CX 2400 GTI toe aan de grootste namen uit de autosport voor een echte ‘Race of Champions’. De topcoureurs gooiden alle remmen los en spaarden elkaars auto’s niet – ze raakten elkaar en sneden de chicanes en bochten af. De beelden van de woest bumper aan bumper racende CX’en gingen de hele wereld over. Met dit evenement kwam de sportieve carrière van de Citroën CX ten einde.
AULNAY, GEBOORTEPLAATS VAN DE CX
In de Citroën-fabriek in Aulnay – destijds de modernste autofabriek in Europa – begon in juni 1974 de productie van de CX. Door de inzet van computers en robots was deze fabriek in hoge mate geautomatiseerd – van de productie tot het magazijn aan toe. De gespoten carrosserieën werden gerobotiseerd naar de assemblagelijn gebracht, wat de interne logistiek sterk vereenvoudigde. De miljoenste CX rolde op 23 oktober 1987 van de band. In de fabriek met een oppervlakte van 410.000 m2 waren tot wel 8.000 mensen werkzaam. In juli 1989 stopte de productie van de CX; de productie van de CX Break werd elders voortgezet door carrosseriebouwer Heuliez.
CX EN GRACE JONES
Niet alleen Franse artiesten als Françoise Hardy en Jacques Dutronc of actrice Miou-Miou prezen de CX aan, ook de karakteristieke Jamaicaans-Amerikaanse Grace Jones, zangeres, model en actrice, trad op in reclames voor de CX. Bij de introductie van de CX GTI Turbo in oktober 1984 stond Jones centraal in een provocerende campagne met de slogan "La CX GTI Turbo, c'est démon!" (“De CX GTI Turbo is duivels”), verwijzend naar de topsnelheid van 220 km/u. De campagne werd door de Franse minister van Transport verboden onder het voorwendsel van verkeersveiligheid, maar juist daardoor kreeg deze gedenkwaardige campagne een enorme boost bij het publiek.
DE CX IN CIJFERS
Van de zomer van 1974 tot die van 1991 produceerde Citroën in totaal 1.042.460 exemplaren van de CX: 913.375 berlines, waaronder 29.380 lange versies, en 129.085 Breaks en Enterprises.
C5 X EEN WAARDIGE ERFGENAAM
Hoewel het tientallen jaren heeft geduurd, heeft de CX nu een waardige erfgenaam in de Citroën C5 X. Dat model heeft dezelfde gedurfde stijl en ambities op het gebied van comfort en technologie. De gestroomlijnde C5 X combineert de elegantie van een sedan, de dynamiek en bruikbaarheid van een stationwagen en de bescherming en robuustheid van een SUV. In de C5 X ligt, net als in de CX, de nadruk op comfort – een centraal element van de identiteit van Citroën. De C5 X is voorzien van hydraulische vering met dubbele stop, voor het ‘magische tapijt’-effect dat Citroën zo dierbaar is. Compleet met Citroën Advanced Comfort-stoelen en optimale akoestische voorzieningen is de C5 X een ware cocon waarin je in alle rust kunt reizen. De C5 X zet ook de lijn van innovaties voort en biedt moderne technologieën als een head-updisplay, geavanceerde rijhulpmiddelen en moderne connectiviteitsfuncties die het dagelijks rijden vereenvoudigen. Deze overeenkomsten met de CX laten zien hoe Citroën de continuïteit in zijn waarden en benadering van de autobeleving behoudt.